Ürün Yaşam Eğrisi Nedir? Ürün Yaşam Döngüsü Aşamaları Nelerdir?

Bir ürün veya marka yarattınız ve satışa koyacaksınız fakat hayatınızdaki en kritik kararlardan biri olduğu için nereden başlayacağınızı bilmiyor musunuz? Ürününüz ne kadar sürede zirveye çıkacak, ne kadar sürede size kazanç sağlayacak veya ne kadar süre içinde bu girişiminiz hüsranla sonuçlanacak? Tüm bu sorular henüz yolun başındayken endişe verici olabilir.

Hiç korkmayın çünkü biz işletmeler için önemli bir konu olduğu için etkili pazarlama stratejileri ile “ürün yaşam eğrisi nedir?” sorusu üzerinden bunu nasıl yapmanız gerektiğini açıklayacağız.

Çünkü bir döngü içinde olan ürünlerin de aslında doğum ve ölüm kadar net aşamaları bulunabilmektedir. Siz kötü senaryolardan uzak durun diye biz bu yazımızda “Ürün yaşam eğrisi aşamaları ve örnekler ile etkili pazarlama yöntemleri”ni detaylı olarak açıklayacağız.

Hazırsanız, başlayalım!

Ürün Yaşam Eğrisi (PLC) Nedir?

Ürün yaşam döngüsü olarak da bilinen ürün yaşam eğrisi, ürün fikrinin ortaya çıkışından ürünün piyasadan çekilmesine kadarki aşamaları tanımlar.

Bir diğer adıyla ürün yaşam döngüsü; geliştirme, sunuş, büyüme, olgunlaşma doygunlaşma ve gerileme olarak 6 aşamadan oluşur. Ürün yaşam eğrisine bağlı kalınarak adım atmak hem ileri görüşlü ve kararlı stratejiler belirlemeye yardımcı olur.

Ürün yaşam eğrisi, Alman ekonomist Theodore Levitt tarafından 1965 yılında geliştirilen bir kavram olup günümüzde hala bu model kullanılmaktadır. Levitt’e göre ürünler de aynı insanlar gibi büyüme, gelişme, olgunlaşma gibi dönemlerden geçen bir ömre sahiptir. Bu büyüme aşamalarını product life cycle (ürün yaşam döngüsü) çatısı altına toplamıştır.

Pazarlama departmanları için de ürünün her aşamasında verilecek mesaj farklı olduğundan bu aşamalara uygun ifadeler kullanılması önemlidir. Ürünün ürün yaşam eğrisi içerisinde hangi noktada bulunduğunu bilmek hem reklam hem fiyatlandırma noktasında ilgili birimlere stratejik kararlar alma konusunda kolaylık sağlar.

Ürün yaşam eğrisini bilmek ve stratejik kararları buna göre vermek doğru adımlarla ilerlemek için kritik derecede önemlidir. Çünkü ürün geliştirmeye giderken yürütülecek operasyonel süreç farklı olacağından tüm üretimdeki departmanlar buna göre hareket etmelidir. Bu durum sadece üretim sektörü için değil, hizmet sektörü için de geçerlidir.

Ürün yaşam döngüsünü iyi anlamak ve sunduğunuz hizmetin ne noktada olduğunu tam olarak tanımlıyor olabilmek size kıymetli bir öngörü katar.

Öyleyse ürün yaşam döngüsü aşamaları neler hep birlikte inceleyelim.

Ürün Yaşam Döngüsü Aşamaları Nelerdir? 

İngilizcede Product Life Cycle (PLC) olarak kullanılan ürün yaşam döngüsü, ürünün ilk piyasaya çıkışından piyasadan çekilmesine kadarki tüm aşamaları ifade eder. Ürün yaşam eğrisi her ne kadar insanın gelişme evrelerine benzetilse de büyük markaların ürünlerinde süreç tek seferlik işlemez ve ürün geliştirme ile tekrar aynı döngüye girer.

Ürün yaşam eğrisi ne demek diye bakarken ve ürün yaşam eğrisi basamakları incelenirken bu sürecin marka için hayati öneme sahip olduğunu bilmek önemlidir. Bir ürünü piyasaya sürerken tıpkı bir bebeğin gelişimi gibi ürünlerin de belirli bir gelişim ve olgunlaşma dönemini içeren yaşam döngüsü vardır.

Ürün Yaşam Döngüsü Nasıl Oluşturulur?

Aşama	Açıklama	Örnekler
Ürün Geliştirme Aşaması	Ürün fikrinin oluşturulduğu ve prototipin geliştirildiği aşamadır. Ürün geliştirme aşamasında pazar araştırması yapılarak ürünün tasarımı üzerinde çalışılır ve test edilir. Ürün yaşam döngüsünün başlangıç noktasıdır.	Yeni bir akıllı telefonunun tasarımı ve işlevselliğinin test edilerek prototip üretilmesi.
Tanıtım Aşaması	Ürünün piyasaya sürülmesi ve potansiyel müşterilere ulaştırılması aşamasıdır. Ürün tanıtım sürecinde, yoğun bir pazarlama ve reklam kampanyası yürütülür.	Bir teknoloji fuarında yeni akıllı telefonun tanıtımı, sosyal medyada ve televizyonda reklam kampanyaları.
Büyüme Aşaması	Ürünün piyasada kabul görmeye başladığı ve satışların hızla arttığı aşamadır. Ürün büyüme aşamasındayken satışınızın pazar payı genişleyerek rekabet avantajı sağlanır.	Akıllı telefon modelinizin satışlarının artması, yeni özelliklerin eklenmesi ve pazar payının genişletilmesi.
Olgunluk Aşaması	Satışların zirveye ulaştığı ve pazar doygunluğunun yaşandığı aşamadır. Olgunluk aşamasında rekabet yoğundur ve ürün çeşitlendirilerek farklılaştırılır.	Akıllı telefon modelinin yeni renk ve hafıza seçenekleriyle yeniden pazarlanması.
Doygunluk Aşaması	Pazarın doymuş olduğu ve satışların sabitlendiği veya yavaşladığı aşamadır. Ürün yaşam döngüsünde doygunluk aşamasına geldiyse, fiyat indirimleri ve promosyonlar daha sık görülür.	Ürünün fiyatında indirim yapılması, eski modellerin stoklarını boşaltmak için özel kampanyaların sunulması.
Düşüş Aşaması	Satışların düşmeye başladığı ve ürünün pazar payının azaldığı aşamadır. Düşüş sürecinde yeni ürünlerin geliştirilmesi iyi bir strateji olabilir.	Aynı özelliklere sahip akıllı telefon modelinin artık üretilmemesi ve yerini yeni modellere bırakması.

Ürün Yaşam Eğrisi Örnekleri

Ürün yaşam eğrisi için en iyi örnekler teknolojik ürünlerden verilebilir. Çünkü teknoloji sektöründe, yeni ihtiyaçlar doğdukça ürün geliştirmeye gidilerek mamül döngüsü yeniden başlar. Özellikle doygunluk aşamasına ulaşmış ürünlerde, yeniden pazarlama ve ürün geliştirme aşaması oldukça kritik bir öneme sahiptir.

Apple Ürün Yaşam Döngüsü (Örnek)

Örneğin, Apple 29 Haziran 2007’de Iphone 1’i piyasaya sürmesiyle, teknoloji ve mobil iletişim alanında bir dönüm noktası yarattı. Bu tarihten itibaren Apple’ın ürün yaşam eğrisi, inovasyon ve pazarlama stratejileri açısından incelenmesi gereken önemli bir örnektir.

Her marka, bir ürünü satışa sunmadan önce ürün yaşam döngüsü için bir iş planı oluşturmalı ve bu doğrultuda adım adım ürününü piyasaya sürmelidir. Apple, ürün yaşam döngüsünün ilmek ilmek işlendiği ve iyi stratejiler ile marka algısının yaratıldığı başarılı hamlelere sahiptir.

Günümüzde bile, fiyatı ne olursa olsun sırf o markaya sahip olmak için insanların binlerce fiyat biçilen o telefonları satın almayı tercih ettiğini görüyoruz. (veya tercih ettiğini sandığı diyebilir miyiz?)

Ürün yaşam eğrisi örneği olarak Apple’ın stratejilerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:

Aşama	Açıklama	Örnekler
Ürünün Piyasaya Sürülmesi	İnovasyon ve piyasaya sürme aşamasında, ürünün tanıtımı ve ilk müşteri deneyimleri ön plandadır. Ürünün piyasaya sürüldüğü “ürün geliştirme aşaması”, yoğun pazarlama ve reklam çalışmaları ile desteklenir.	iPhone 1’in lansmanı ve Steve Jobs’ın sunumu.
Büyüme	Büyüme aşaması, ürünün pazarda kabul görmeye bağladığı ve satışların hızla arttığı döneme denir. Bu süreçte; yeni özellikler ve iyileştirmeler eklenirken, pazar payı genişletilir.	iPhone 3G’nin App Store ile piyasaya sürülmesi.
Olgunluk	Ürün artık geniş bir müşteri tabanına ulaşmış ve pazar doygunluğuna yaklaşmıştır. Bu aşama, olgunluk aşaması olarak adlandırılır. Olgunluk aşamasında satış hızı yavaşlar ve marka farklılaştırma önem kazanır.	iPhone 6 ve 6 Plus’ın piyasaya sürülmesi ve büyük ekran trendinin başlaması.
Doygunluk ve Azalma	Bazı modeller yenilikçi özellikler sunsa da, pazarın doymuş olması nedeniyle satışlar azalabilir. Doygunluk aşaması olarak da bilinen bu riskli aşamada, eski modellerin üretimi durdurulur veya fiyatları düşürülür.	Eski iPhone modellerinin üretiminin durdurulması ve yerlerini daha yeni modellere bırakması.
Yeniden Doğuş/Yenilik	Apple, ürün yeniliği ile pazarı yeniden canlandırır. Yeni teknolojiler ve özellikler eklenir, kullanıcı deneyimi iyileştirilir.	iPhone X’in yüz tanıma teknolojisi ve kenardan kenara ekranı ile piyasaya sürülmesi.

Tablodan da anlayacağınız üzere, dünyanın en büyük markası da olsanız ürünleriniz bir döngü ile piyasada yer edinir. Ürün yaşam döngüsü olarak adlandırdığımız bu döngü, her firma için takip edilmesi gereken önemli yol haritasıdır.

Özetle, bir ürünü piyasaya sürmeden önce “Ürün Yaşam Döngüsü” kapsamında değerlendirerek doğru adımlar ile ilerlemeniz gerektiğini unutmamalısınız. Marka bilinirliği olmayan firmalar için bu süreç çok daha zorlu geçebilir. Fakat unutmamak lazım ki, bir ürünü piyasaya sürmek ve o üründen verim almak uzun soluklu bir süreçtir. Bu nedenle piyasaya bir ürün sürmeden önce, her yaşam döngüsü aşamasını aklınızdan geçirerek strateji oluşturmalısınız.