Stok devir hızı hesaplama bir işletmede bulunan malzemelerin ne kadar hızla tükendiğini gösteren bir göstergedir.

İşletmeler stok devir hızı oranını  iki farklı metodla hesaplayabilirler.

İlk yöntem ortalama stok seviyesini kullanarak, stoğun ne kadar hızla tükenip tazelendiğini gösterirken, ikinci yöntemde birden çok malzeme kaleminin bulunduğu durumlarda stok maliyetine odaklanılır.

Hesaplama şu formülle gerçekleştirilir:

• Stok Devir Hızı = (Satılan Malların Maliyeti / (Başlangıç Stok Değeri + Dönem Sonu Stok Değeri) / 2)

Bu formülün sonucu stokların ortalama olarak kaç günde tükendiğini belirtir.

Stok devir hızının yüksek olması genellikle işletmeler için olumlu bir işarettir ve etkili bir stok yönetiminin göstergesi olarak kabul edilir. Eğer işletmenizin stok devir hızı yüksekse, bu birçok şeyi ifade edebilir:

• Firmanızın doğru bir stok yönetim stratejisi ve uygulaması var demektir.
• Tedarikçilerinizle kurduğunuz iş ilişkileri oldukça verimlidir.
• Ürün tedariğinde herhangi bir aksaklık yaşamadığınızın bir göstergesidir.
• Stoklarınızın doğru zamanlarda ve doğru miktarda yenilendiğine işaret eder.
• Ürün satış performansınızın sektör ortalamasının üzerinde olduğunu belirtir.
• Pazarda güçlü bir konumda olduğunuzu gösterir.
• Yüksek bir stok devir hızı genellikle işletmenin verimliliğini, tedarik zinciri yönetimini ve satış stratejilerini başarıyla uyguladığının bir göstergesidir.

Stok devir hızının düşük olması işletmeler için istenmeyen bir durumu işaret eder. Çeşitli operasyonel zorlukların veya yönetimsel sorunların bir belirtisi olabilir.

Stok devir hızının düşük olması aşağıdaki sebeplerden kaynaklanabilir.

• Muhtemelen işletme stoklarını satış hacmine uygun bir şekilde yönetmiyor demektir.
• İşletmenizin tedarikçileri ile yaşadığı sorunlara işaret edebilir.
• Eğer malzeme ya da ürün tedarikinde gecikmeler yaşanıyorsa, bu stok devir hızında belirgin bir azalmaya yol açabilir.
• İşletmenizin ürün fiyatlarında aşırı artışlar yaşadığını ve gereksiz stok biriktirdiğini gösterebilir.
• Stoklarınız arasında bir dengesizlik olabileceğini de işaret eder.
• İşletmenizin dönem sonu stoklarını yüksek gösterme eğiliminde olduğunu gösterebilir.

Eğer stok devir hızınız düşükse, bu durumu düzeltmek için çeşitli adımlar atmanız gerekebilir. Özellikle ürünlerinizin raf ömrü kısa ise ve bu ürünlerin son kullanma tarihi yaklaşıyorsa, bu durumu göz önünde bulundurmalı ve stok devir hızınızı bu faktörlere göre ayarlamalısınız.

Ortalama stokta kalma süresi, stokların işletmeye girişten çıkışına kadar olan süreyi, yani stoklarınızın ne kadar süre depoda kaldığını belirtir.

Ortalama stokta kalma süresini hesaplamak için, bir yıldaki toplam gün sayısı stok devir hızına bölünür. Yani formül şöyledir:

• Toplam gün sayısı (360) / Stok Devir Hızı

Verdiğimiz örneğe göre, eğer stoklar yılda 10 kez yenileniyorsa ve bu rakamı 360’a bölersek, stokların yaklaşık 36 günde bir yenilendiğini anlarız. Sonuç olarak ortalama stokta kalma süresi 36 gündür.

Optimal stok devir hızı, firmanızın faaliyet gösterdiği sektöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Örneğin; gıda ürünleri satan bir işletme ile kıyafet üreten bir firma için ideal stok devir hızları farklıdır. Her sektörün kendine özgü bir ideal stok devir hızı bulunmaktadır.

Genelde bu oranın yüksek olması, stokların etkili bir biçimde yönetildiği ve firmaların bu konuda başarılı olduğu anlamına gelir. Yüksek stok devir hızına sahip bir işletmenin rekabetçiliği de buna paralel olarak artar.

Ancak eğer stok devir hızınız düşükse bu durum yüksek saklama maliyetleri olduğuna ve firmanızın verimli bir stok kullanım stratejisi izlemediğine işaret edebilir.

Bu da fiyat dalgalanmaları, tüketici tercihlerinin değişimi ve ürünlerin bozulması gibi riskleri beraberinde getirebilir.