KDV Nedir? | KDV Nasıl Hesaplanır?

KDV hesaplama işlemlerinin ne kadar kafa karıştırıcı olabildiğini hepimiz biliyoruz. Üstelik KDV ödemek yasal bir yükümlülük olduğu için yanlış hesaplama lüksümüz de yok. 

Yanlış hesaplanan ya da zamanında ödenmeyen KDV, faiz zammı ile birlikte daha büyük bir yük oluşturabilir hatta borç miktarı haciz işlemlerinin başlatılmasına kadar ilerleyebilir.

Bu nedenle işletmeler, vergi yükümlülüklerini yerine getirmek için KDV hesabı yaparak doğru miktarda ödeme yapmak zorunda. Tabii işlemleri doğru yapabilmek için bilinmesi gerekenler de bulunuyor. Doğru işlem yapabilmek için öncelikle KDV mantığı nedir öğrenmeli, daha sonra güncel KDV oranlarından hangisinin size uygun olduğunu belirlemelisiniz. 

Bu yazımızda KDV nedir, KDV hesaplama işlemleri nasıl yapılır konularının mantığını anladıktan sonra örnekler ile pekiştirebileceksiniz. 

KDV dahil hesaplama mı yoksa KDV hariç hesaplama mı yapacağınızı netleştirdikten sonra hatasız KDV beyannamesi oluşturmak ve doğru miktarda ödemeler ile yasal yükümlülüğünüzü yerine getirmek istiyorsanız, yazımızı okumaya devam edin. Tüm soru işaretlerini yazımızın sonunda gidermiş olacaksınız. 

O halde KDV nedir açıklayarak Katma Değer Vergisi mantığını öğrenmeye başlayalım!

KDV (Katma Değer Vergisi) Nedir?

Katma Değer Vergisi (KDV) nedir anlayabilmek için öncelikle katma değer teriminin ne olduğunu kavramalıyız. Katma değer; herhangi bir iş, ürün ya da sürecin değerini bir önceki olduğu seviyeden daha üst seviyeye getirmektir. Bu değer artışı, katma değer olarak nitelendirilebilir.

Bu süreçte vergi yükünün tedarik zinciri üyelerine paylaştırılarak ödeme kolaylığı sağlandığını söyleyebiliriz. Ancak; küçük bir tedarik zincirinde bile nihai tüketicinin bulunduğu aşamada mansuplaşma söz konusu olmadığı için, tüketicinin yaptığı ödeme miktarının tüm zincir halkalarından etkilendiğini görüyoruz. 

Bu nedenle nihai tüketiciye kadar olan tedarik zinciri ne kadar uzarsa, satışı yapılan ürünün nihai KDV tutarının toplamda arttığını söyleyebiliriz. Örneğin; ilk etapta ürün 100 TL + KDV’ye satıldığını varsayalım. İkinci etapta 120 TL + KDV oldu. Üçüncü etapta 150 + KDV oldu diyelim. Son tüketicinin ödediği KDV 150 TL üzerinden hesaplanacaktır.

Katma Değer Vergisi, ürün ya da hizmetleri satın alan kişinin gideri üzerinden alınan bir vergi türüdür. KDV, işletmeler üzerinden devlete beyan ediliyor olsa da; KDV’yi ödeyen aslında ürün ya da hizmeti satın alan kişidir. 

Temel bir vergi çeşidi olan KDV, her ülkenin ekonomik yapısına göre belirlendiği için ülkelere göre farklılık göstermektedir. Devletlerin KDV ile sağladığı gelirin bir kısmı kamu hizmetlerinin finansman kaynağı olarak kullanılırken kalanı da devlet bütçesine eklenir.

Türkiye’de ürün ya da hizmetlerin katma değeri arttıkça, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ile belirlenen KDV oranı doğrultusunda KDV hesaplama işlemi yapılır ve ürün ya da hizmetlerin son değeri tüketiciye yansıtılır.

KDV Oranları Değişti Mi?

Türkiye’de KDV oranları ürünlere ve hizmetlere göre değişiklik gösterebilir. 2023’ün Temmuz ayına kadar en yaygın kullanılan dört KDV oranı; %0, %1, %8 ve %18 olmuştur.

Bu karar doğrultusunda:

• %18 olarak uygulanan genel KDV oranı % 20’ye yükseltildi.
• %8 oranında alınan KDV ise %10’a yükseltildi.

2024 Yeni KDV Oranları Nedir?

Günümüzde Türkiye’de kullanılan 4 farklı KDV oranı bulunuyor ve 2024 KDV oranları şu şekilde:

1. %0 (KDV’den muaf ürün ve hizmetler)
2. %1
3. %10
4. %20

Bir ülke için belirlenen vergilendirme sisteminde KDV oranları da ürün ve hizmetlerin özelliklerine göre farklı kategorilere ayrılır. Türkiye’de hangi ürünler hangi KDV oranlarına tabi tutuluyor, gelin birlikte inceleyelim.

1. KDV Muafiyeti Olan Ürün ve Hizmetler Neler? (%0 KDV)

KDV muafiyeti olan ürün ve hizmetler aşağıdaki gibidir:

• Mal ve hizmet ihracatı
• Yurt dışı müşterilerinin Türkiye’deki telekom operatörlerinden aldığı dolaşım hizmetleri
• Serbest bölgelerde verilen fason hizmetler
• Yurt dışındaki müşteriler için yapılan yazılım ve grafik tasarımı gibi dijital hizmetler
• Yabancı şirketlerin fuarlardan satın aldığı mal ve hizmetler
• İlgili makamlardan onay alınarak yurt dışına satılan sinema eserleri
• “İhraç Kayıtlı Fatura” ile satın alınan mallar
• Yabancı lojistik firmaları ile yurt dışına gönderilen mallar
• Vakıfların ve devlet kurumlarının yürüttüğü kültür sanat faaliyetleri
• “Yatırım Teşvik Belgesi” ile alınan makine ve teçhizatlar

2. %1 KDV Oranı Hangi Ürünlerde Vardır?

KDV oranı %1 olan ürünler: 

• Buğday, arpa, mısır gibi tahıllar
• Kuru fasulye, kuru barbunya, kuru bakla, nohut, mercimek gibi bakliyatlar
• Buğday unu, yufka, ekmek 
• Patates, kuru soğan, sarımsak gibi sebzeler
• Zeytin ve zeytinyağı

3. %10 KDV Olan Ürün ve Hizmetler Neler?

KDV oranı %10 olan ürün ve hizmetler:

• Tekstil ürünleri
• Tiyatro, sinema ve müze gibi sosyal hizmetler
• Müzeler
• Diş macunu
• Diş fırçası ve diş ipliği

Sabun, şampuan, dezenfektan, deterjan ve ıslak mendil gibi temizlik ürünlerinine daha önce %8 KDV oranı uygulanmaktaydı, yeni KDV oranlarının belirlenmesi ve %8 KDV’nin %10’a yükseltilmesi ile birlikte bu temizlik ürünlerinin de KDV grubu değiştirilerek artık %20’lik dilime alındı.

4. %20 KDV Hangi Ürün ve Hizmetlerde Var?

Genel KDV oranı %18’den %20’ye çıkarıldı. Bununla birlikte; %0 (KDV’den muaf ürün ve hizmetler), %1 ve %10 KDV grubunda yer almayan her şeyin Katma Değer Vergisi de %20 olarak devam ediyor. 

%20 KDV uygulanan ürünlere verebileceğimiz en yaygın örneklerden bazıları da şunlar:

• Mobilya
• Beyaz eşya
• Sabun, deterjan, dezenfektan
• Şampuan
• Tuvalet kağıdı, kağıt havlu, kağıt mendil, ıslak mendil
• Şans oyunları

KDV Nasıl Hesaplanır?

Şirketlerin KDV hesaplama ve KDV beyan etme mantığını anlayabilmek için bazı terimlerin ne olduğunu bilmek gerekir:

1. Hesaplanan KDV: Yapılan satışlarda tüketiciden tahsil edilecek tutarın içinde satıcının devlete iletmesi gereken KDV de yer alır. Sunulan ürün ya da hizmete ait KDV oranına göre hesaplanan tutara “hesaplanan KDV” denir.
2. İndirilecek KDV: Şirketin alış faturalarında ödemiş olduğu KDV tutarına indirilecek KDV denir. Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse; şirketin ürünü alırken ödediği KDV tutarı, satarken müşteriden tahsil ettiği “Hesaplanan KDV”den indirilecek olan tutardır. 
3. Ödenecek KDV: Şirketin devlete ödemesi gereken tutar, hesaplanan KDV’den indirilecek KDV’nin düşülmesi sonucunda belirlenir. (Hesaplanan KDV – İndirilecek KDV = Ödenecek KDV)
4. Devreden KDV: Firmaların alış faturalarında ödemiş olduğu indirilecek KDV tutarı, satış faturalarındaki hesaplanan KDV tutarından yüksekse; aradaki KDV farkı bir sonraki aya devreder. Bu duruma “Devreden KDV” denir. (İndirilecek KDV – Hesaplanan KDV = Devreden KDV)

Bu terimleri, alım satım yapan bir firmanın KDV hesaplama işlemleri üzerinden anlatarak konuyu daha iyi anlayalım:

Mobilya alım satımı yapan bir firma %20 KDV oranı vermek ile yükümlüdür. Bu firma mobilyayı 1200 TL ye satın aldığında, ödediği miktarın içinde aslında devlete verdiği 200 TL lik KDV de yer alır. Firmanın mobilyayı satın alırken devlete ödediği 200 TL’lik KDV’ye “İndirilecek KDV” denir.

Firma, mobilyayı 1700 TL’ye sattığında; toplam satış faturasının %20’si tüketicinin devlete ödeyeceği KDV’dir. Bu durumda firma için “Hesaplanan KDV” 340 TL’dir.

Bu durumda firma devlete teslim etmesi gereken 340 TL’lik “hesaplanan KDV”nin 200 TL’sini en başta ürünü alırken devlete ödediği için hesaplanan ve indirilecek KDV tutarları arasında bir mahsuplaşma söz konusu olur. Sonuç olarak, KDV ödeme döneminde devlete ödenmesi gereken net KDV tutarı 140 TL olur.

Alım satım yapan firmalar ürün stoğu yaptığında; alış faturalarında ödemiş oldukları KDV, satış faturalarından tahsil ettiği KDV tutarından daha fazla olur. Örneğin alım faturalarında devlete ödenmiş olan indirilecek KDV tutarı 2000 TL, satış faturalarından tahsil ettiği KDV tutarı 1000 TL olan bir satıcı için;

KDV hesaplama formülü ile işlem yapıldığında 2000 TL – 1000 TL = 1000 TL devreden KDV’dir.

Alış fiyatı ve satış fiyatı aynı olan ürünlerde bir katma değer söz konusu değildir. Katma Değer Vergisi, ürün ya da hizmetlerin değer artışına bağlı olduğu için herhangi bir kazanç sağlanmayan ürün ve hizmetlerde, devlete ödenmesi gereken KDV yoktur. 

KDV Dahil Hesaplama Nasıl Yapılır?

Ürün ya da hizmetlerin net fiyatını ve uygulanacak olan KDV oranını bildiğinizde, brüt fiyatını yani tüketicinin ödeyecek olduğu KDV dahil fiyatını hesaplayabilirsiniz. 

KDV dahil hesaplama formülü şu şekildedir:

Örneğin %20 KDV oranına tabi tutulan bir ürünün net fiyatı, yani KDV hariç fiyatı, 1000 TL ise; 

KDV Dahil Fiyatı = 1000 x (1 + 0,20) = 1200 TL olur.

KDV Hariç Hesaplama Formülü Nedir?

Ürün etiketlerinde KDV dahil fiyat yazar. Bunun sebeplerinden birisi insanların vergi için ekstra bir bütçe ayırdığını ve alacağı ürünün vergisiz fiyatının daha ucuz olduğunu her an gözler önüne sermemektir.

Ancak tüketiciler aldıkları ürünün KDV hariç fiyatını diledikleri gibi hesaplayıp kendi içinde muhakeme yapabilirler.

Bunun için aşağıda verilen KDV hariç hesaplama formülü kullanılabilir:

Gelin bu formülü basit bir örnek ile daha net açıklayalım. Örneğin; mağazada karşınıza çıkan bir ürünün etiket fiyatı 2400 TL, bu ürün grubunun dahil olduğu KDV dilimi ile %20. Bu durumda KDV hariç fiyat hesaplama işlemini yukarıda verdiğimiz formülü kullanarak kolayca yapabilirsiniz.

KDV Hariç Fiyatı = 2400 / (1 + 0,20) = 2400 / 1,2 = 2000 TL. Dolayısıyla mağazadan alışveriş yaptığınızda, değeri 2000 TL olan bir ürün için 400 TL KDV ödemiş olursunuz.

.

KDV Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

KDV beyannamesi nedir ve ne zaman verilir soruları vergi mükellefi olan herkesi ilgilendiriyor. Türkiye’de katma değer vergisini devlete öderken sunulan belgeye KDV beyannamesi denir. 

Vergi yükümlülüğünün yerine getirildiğini kanıtlayan bu resmi belgenin zamanında teslim edilmesi oldukça önemlidir. KDV beyannamesi, aylık ya da üç aylık dönemlerde düzenlenir. 

Beyannamelerin veriliş süresi takvim yılına göre ayarlanır ve her ayın  24’üne kadar teslim edilir. Bu durumu bir örnek ile açıklayarak netleştirelim. Örneğin, aylık sunulan KDV beyannamesi için; 24 Ocakta sunulması gereken belgede Aralık ayının verileri yer alır. 

Aynı şekilde üç aylık KDV beyannamesinde de bir önceki üç aylık dönem yer alır. Örneğin; Ocak, Şubat, Mart ayına ait vergi işlemleri 24 Nisan’a kadar sunulur.

Beyanname üzerinde; satış faturalarından elde edilen “hesaplanan KDV”, alış faturalarından elde edilen “indirilecek KDV” ve bunların hesaplanması sonucunda elde edilen “ödenecek KDV” yer alır. 

Dikkatli ve düzenli bir şekilde hazırlanan KDV beyannamesi, vergi mükelleflerinin haklarını korur ve KDV indirimleri gibi çeşitli haklardan da yararlanmasını sağlar.

KDV Muafiyeti Olan Sektörler Nelerdir?

KDV muafiyeti, işletmelere vergi konusunda kolaylık sağlamak için oluşturulan kamu projelerinden birisidir. Belirli şartları taşıyan, KDV muafiyet belgesi olan ya da KDV istisna yazısı bulunan işletmelerde %0 KDV (KDV muafiyeti) fırsatı sunuluyor. 

İşletmelerin KDV muafiyetinden yararlanmak için teşvik belgesi alarak İnternet Vergi Dairesi üzerinden bu belgeyi sunması gerekir. 

KDV muafiyeti iki şekilde gerçekleştirilebilir:

1. Tam istisna
2. Kısmi İstisna

KDV muafiyetinde tam istisna türünden faydalanabilen işletmeler, gerekli şartlar sağlanması durumunda; hem işletmeye aldıkları teçhizatları %0 KDV ile alırlar hem de satışını yaptıkları ürünleri KDV’siz satarlar.2023 Yılında Vergi İstisna ve Muafiyetleri ile ilgili resmi listeye buradan ulaşabilirsiniz. 

KDV muafiyeti olan sektörlerden bazıları şu şekildedir:

• Mal ya da hizmet ihracatı yapanlar
• Ulusal güvenlik ile ilgili ürün ve hizmetler
• Uluslararası lojistik
• Altın, gümüş, petrol gibi değerli madenlerin bulunması alanında yapılan rafineri maliyetleri

Sıkça Sorulan Sorular

KDV nedir ve KDV nasıl hesaplanır konusunu tüm detayları ile anlattığımız bu yazıda, işletme ve tüketicilerin vergi sistemine karşı yasal yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için Katma değer vergisi (KDV) hakkında bilinmesi gereken her şeyi anlattık. Yazımızın bu bölümünde ise sizlerin merak ettiği ve sıkça sorduğu bazı soruları yanıtlayacağız.

KDV Neden Çıkar? 

KDV’den sağlanan bütçe genellikle eğitim, sağlık, altyapı, güvenlik ve savunma alanlarında kullanılır. Devletin en önemli gelir kaynaklarından birisi KDV’dir. Eğer KDV alınmazsa; hükümetin sağlık, eğitim, altyapı gibi temel kamu hizmetleri için gerekli finansmanı sağlaması zorlaşır.

KDV Ödenmezse Ne Olur?

İşletmeler mali işlemlerini vergi beyannameleri ile devlete bildirirler. Bunun sonucunda verginin hangi tarihe kadar devlete ödenebileceği bilgisini içeren bir tahakkuk fişi verilir. Katma değer vergisi bir yükümlülük olduğu için; zamanında ödenmeyen KDV, cezai işlemleri beraberinde getirir.

KDV beyannamesi ile bildirilen KDV tutarının ödenmediği süre boyunca gecikme cezası devreye girer ve borca faiz uygulanır. Durumun bu şekilde ilerlemesi ve borcun ödenmemesi durumunda haciz işlemleri başlatılabilir. 

KDV’den Matrah Hesaplama Nasıl Yapılır?

Bir aylık ya da 3 aylık KDV beyannamelerinde bildirilen, satış faturalarındaki KDV hariç fiyatların toplamına “matrah” denir. Diğer bir deyişle matrah, ürün ve hizmetlerin KDV hariç fiyatıdır.

KDV’den matrah hesaplama formülleri şu şekildedir:

• Matrah + KDV Tutarı = KDV dahil fiyat 
• Matrah = KDV tutarı / (KDV oranı / 100)

Verdiğimiz formüle göre KDV’den matrah hesaplama örneğini inceleyelim. Örneğin, %10 KDV oranına tabi bir ürünün KDV’si 300 TL ise;

Matrah = 300 x 10/100 = 30 TL olur.

KDV 1 ve KDV 2 Farkı Nedir?

KDV 1 ve KDV 2, Türkiye’deki KDV sistemi içinde farklı amaçlar için kullanılan iki farklı beyanname türüdür. Her iki beyanname de Katma Değer Vergisi ile ilgili işlemleri kapsar, ancak kullanım alanları ve amaçları bakımından farklılıklar gösterir.

KDV 1 ve KDV 2 arasındaki farklar:

• KDV 1, tüm KDV mükellefleri tarafından kullanılır; KDV 2, özel olarak KDV iadesi talep eden mükellefler için kullanılır.
• KDV 1, standart KDV beyanıdır. Satışlar ve alımlar üzerinden hesaplanan KDV tutarının ibraz edilmesi ile hazırlanır. KDV 2; KDV iadesi ile ilgili detaylı bilgileri içerir, özellikle girdi KDV’sinin çıktı KDV’sinden fazla olduğu durumlar için kullanılmaktadır.
• KDV 1, her ay düzenli olarak sunulması gereken bir beyannamedir; KDV 2, sadece KDV iadesi talep edilen dönemlerde sunulur.