Tedarik Zinciri Yönetimi Nedir?

Tedarik zinciri yönetimi olarak adlandırılan ürünlerin hammadde alımından müşteriye ulaştırılmasına kadar olan işbirliği süreci iş hayatında benimsenmeden önce, firmalar için en önemli şey ürün maliyetini düşürecek şekilde yoğun stoklu bir üretim gerçekleştirmekti.

Sadece tedarik kavramı nedir konusuna odaklanarak maliyeti düşük ürün üretebilmek üzerinde çalışmalar yapan ve aynı ürünü toplu bir şekilde üretmek ile bu denli meşgul olan firmalar, tedarik zinciri içinde yönetilmesi gereken konular açısından eksik kaldı. 

Firmaların kazanabilmek için sadece düşük ürün maliyeti yeterli politikası, gelişmek için uygulayabilecekleri stratejileri göz ardı etmelerine sebep oldu. Ayrıca firmalar kendi başarısını başkalarıyla işbirliği yaparak paylaşmaya da başlarda sıcak bakmadı.

Tedarik zinciri nedir, tedarik zincirinin temel amacı nedir gibi konularda araştırmalar yapılıp bu işbirliği sürecinin benimsenmeye başlanmasıyla artık odak nokta ürün değil müşteri olmaya başladı. 

Tedarik zinciri ne demek olduğu anlaşıldıktan sonra artık tedarik zinciri yönetimi nedir ve bu tedarik zinciri süreci nasıl ilerler gibi konular herkes için merak edilen bir nokta olmaya devam etti.

Bu yazımızda tedarik zinciri yönetimi nedir ve tedarik zinciri yönetiminin önemi nedir gibi konulara açıklık getirirken tedarik zinciri nasıl yapılır ve tedarik zinciri bozulursa ne olur konularını da detaylı bir şekilde anlattık.

O halde haydi tedarik zinciri tanımı yaparak ve işleyişin mantığını anlayarak öğrenmeye başlayalım!

Tedarik Zinciri Nedir?

Tedarik zinciri ne anlama gelir diye baktığımızda; bir ürünün hammadde tedariğinden müşterisine ulaştırılacak son haline gelebilmesi için gereken tüm faaliyetler, insanlar, kuruluşlar, bilgiler ve kaynakların toplamı olduğunu görmekteyiz. 

Tedarik zinciri örneği olarak; tüketim sektöründe üretilen malların hammadde alımı, üretimi, paketlenmesi, nakliyesi, depolaması, teslimatı ve perakendeciler tarafından müşterilere sunulması gösterilebilir.

Bu zincirin ana amacı müşterilerin talebini karşılamaktır. Tedarik zinciri içinde yer alan tüm üyelerin arz talep dengesinin kurulabilmesi için kuruluşlar ve kanallar işbirliği içinde hareket eder. 

Ayrıca bir diğer tedarik zinciri tanımı da; alıcıları ve tedarikçileri koordine etmenin bir parçası olarak operasyonları, lojistiği ve envanter seviyelerini yönetme pratiği olan işlevdir. Bu süreçler ve işlevler iyi yapıldığında herhangi bir sektöre değer katabilir, bu nedenle tedarik zinciri yönetimi iş stratejisinin temel bir bileşeni olmalıdır.

Önceki dönemlerde tedarik zinciri fiziksel varlıkların mevcudiyeti ve maliyetine odaklı hareket ederken günümüzde tedarik zinciri kavramı; çözüm süreçlerinde bir araya gelen verilerin, hizmetlerin ve ürünlerin yönetimini kapsar.

Tedarik zinciri her geçen yıl daha da gelişmektedir. Tedarik zinciri örnekleri incelendiğinde, beş yıl önce erişilebilen veri miktarı ile günümüzde sahip olunan veri portföyü arasında büyük uçurumlar bulunur.

Küresel tedarik zinciri nedir diye baktığımızda, zincir süreci tarafından üretilen büyük miktarda veriden yararlanılarak analitik uzmanlar ve geleceğin meslekleri arasında yer alan veri bilimcileri tarafından düzenlenen bir süreç olduğu görülmektedir.

Tedarik zinciri uzmanı ne iş yapar sorusunun cevabı da aslında tüm süreçleri kapsamaktadır. Gelecekte de Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) sistemleri ve verilerin kullanılabilirliğinin optimizasyonu eş zamanlı analiz edilebilecek şekilde tedarik zinciri uzmanları tarafından daha da geliştirilecektir. En çok para kazandıran meslekler arasında yer alan bu meslek grubu için tedarik zinciri uzmanı ne kadar maaş alır konusu da günden güne artışlarla değişim göstermektedir.

Tedarik zinciri ne demek ve bu alanda uzmanlaşan birinin sorumlulukları nedir öğrendiğimize göre tedarik zinciri yönetiminin 3 temel evresinden bahsedebiliriz. 

Tedarik Zinciri Nelerden Oluşur?

Tedarik zinciri; fiziksel tedarikte lojistik süreçleri, üretim süreçleri boyunca malzeme yönetiminin sağlandığı dahili işlem süreçleri ve fiziksel dağıtımda lojistik süreçleri olmak üzere 3 temel evreden oluşmaktadır. 

Tedarik zinciri aşamaları:

1. Fiziksel tedarik evresinde oluşturulan satın alma programları ile hammadede, yarı mamul ve hazır parça temini yapılıp depolama işlemleri gerçekleştirilir.
2. Üretim süreçlerinin yer aldığı dahili işlem süreçlerinde; üretim sistemleri optimize edilir, üretim planlaması yapılır, ürün imalatları gerçekleştirilir ve kurum içi taşıma işlemleri yönetilir. 
3. Son olarak fiziksel dağıtım süreçlerinde; tamamlanmış ürünler depolanır, siparişler doğrultusunda dağıtım zincirine bağlanarak hedef pazara ve müşterilere sunulur.

Bir şirketin tedarik zinciri yönetimi ne kadar iyi ve etkili olursa, ticari itibarını ve uzun vadeli sürdürülebilirliğini o kadar iyi korur. Peki bu itibar ve sürdürülebilirliği sağlamak için belirlenmiş tedarik zinciri yani sürdürülebilir tedarik zinciri yönetimi ilkeleri nelerdir?

Tedarik zinciri belirli ilkeler çerçevesinde disiplinli olarak yönetilmezse üreticiden tüketiciye kadar her zincir üyesi için oluşabilecek potansiyel olumsuzluklar büyük karışıklıklara neden olabilir. Bu riski azaltmak adına belirlenen ilkeleri çalışma prensipleri olarak kullanmanız durumunda tedarik zinciri aşamaları sorunsuz olarak ilerleyecektir.

Tedarik zinciri yönetiminin 10 temel ilkesi:

1. Tedarik zinciri süreci müşteri odaklı olarak ele alınmalıdır. Müşteri odaklı analiz sayesinde tedarik zinciri uzmanları, potansiyel alıcıların problemini veya talebini anlayarak kuruluşlarının bu talebe rakiplerinden daha etkili, hızlı ve uygun maliyetli bir şekilde hitap edebilmesini sağlamalıdır. 

Bu ilke kapsamında verilerin sadece müşterilerden talep olarak gelmesi günümüzde yeterli olmamaktadır. E-ticaret sektörü çığ gibi büyürken insanlar ürünleri gördükten sonra o ürüne ihtiyacı olabileceği algısı oluşturulmaktadır. Bu sebeple tedarik zinciri müdürleri ve uzmanları pazar analizi doğrultusunda öngörülü girişimlerde bulunmalıdır.

2. Talep verileri dikkatli bir şekilde incelenerek gereksiz ürün stoğu yapmadan çalışılmalıdır. Bu sebeple talep verileri tedarik zinciri üyeleri ile paylaşılır ve dağıtım merkezinden mağazaya, tedarikçiden distribütöre ve oradan ham maddelere kadar uzanan tedarik zincirindeki miktarla eşleşir. Bu sayede arz ve talep dengesi kurulurken herkes için en verimli sistem oluşturulmuş olur. 

3. Yeni teknolojilerin tüm sektörleri alt üst etme potansiyeline sahip olması nedeniyle sürekli süreç iyileştirme yeterli değildir. Sunulan hizmet ya da ürünler de güncel trendlere uyum sağlayacak şekilde yenilenmelidir. 

4. Tedarik zinciri sürecini başlatan sinyal diğer zincir üyelerine anında ulaşmalıdır. Bu sayede satılacak olan ürünün hızlıca yerini doldurma fırsatı yakalayıp potansiyel satış imkanlarınızı kaçırmamış olursunuz. Zincir içerisinde işleyişin aksamaması için her zaman elinizde olası bir talebe arz edilebilecek ürün olmalıdır. Tedarik zinciri sayesinde elde edilen talep verileri, olası bir iş fırsatınızı kaçırmanızı ya da tedarik zinciri sürecini olumsuz etkilemenizi engeller.

5. Beklenmedik olayların meydana gelmesi ihtimaline karşı tedarik zincirleri esnek ve uyarlanabilir bir yapıda olmalıdır. Bu esneklik sayesinde tedarik kesintisi, satışlarda artış ya da azalma olması durumlarında sürecin sıkıntısız bir şekilde işlemeye devam etmesi sağlanır. Çeşitli tedarik kaynakları, ek kapasite ve alternatif teslimat seçenekleri aracılığıyla bu esneklik sağlanabilir.

6. Tedarikçilerinizi çeşitlendirerek talebinizin karşılanamama riskini ortadan kaldırın. Bu aynı zamanda fiyat değişiklikleri olması durumunda en karlı ticareti yapmanızı sağlayacaktır.
7. Tedarik zinciri yönetimi, teknolojilerin nasıl çalıştığını ve tedarik zincirinin her aşamasında değer katmak için bunlardan nasıl yararlanılacağını kavramayı gerektirir. Teknolojiyi işinize dahil ederek çalışın. Örneğin çok düzeyli karar vermeyi destekleyen bilgi teknolojileri (IT) geliştirmeniz ve yapay zeka teknolojisinden faydalanmanız yönetim sürecinizi oldukça kolaylaştıracaktır.

Sosyal medyadan yapılandırılmamış verilere, Nesnelerin İnternetinden (IoT) yapılandırılmış verilere, geleneksel ERP ve B2B entegrasyon araçları aracılığıyla erişilebilen veri setlerine kadar ulaşabildiğiniz her veri önemlidir.

8. Tedarik zinciri yönetimi konusunda atacağınız her adım dünya çapında düşünerek atılmalıdır. Yaptığınız işi büyütmek ve daha fazla gelir etmek istiyorsanız tüm dünyadaki fırsat ve tehditler takip edilmelidir. 
9. Temel yetkinliğinizi dış kaynaklara vermeyin. İhtiyaç olmaması durumunda dış kaynaklardan hizmet alınmamalıdır.
10. Tedarik zinciri bozulursa siz dahil zincir içinde bulunan tüm üyeler olumsuz etkilenir. Bu sebeple siber saldırılara ve olabilecek diğer tehditlere karşı önlem alınmalıdır.

Tedarik Zinciri Amaçları Neler?

Hammadde tedariğinden üretime ve  daha sonra üretilen malın dağıtıma çıkarılarak son müşteriye ulaşmasına kadar olan sürece tedarik zinciri denir. Bu zincirin en optimize şekilde ilerlemesi tedarik zinciri yönetiminde rol alan tüm işletmeler için kritik bir öneme sahiptir.

Doğru yönetilmiş bir tedarik zinciri ile stok maliyetleri azaltılabilir, ürün hataları giderilebilir, zincir sonucunda oluşan döngü hızlanabilir, toplam faaliyetlerin maliyeti düşürülebilir ve daha yüksek oranlarda müşteri memnuniyeti sağlanmış olur. O halde gelin tedarik zincirinin önemi nedir, doğru yönetilen tedarik zinciri nelere etki eder birlikte inceleyelim.

Tedarik zinciri amaçları şu şekildedir:

1. Tedarik zincirinde talep doğrultusunda ilerlenmek hedeflendiği için doğru talep tahmini ve stok yönetimi sayesinde stok seviyeleri her zaman gerektiği kadardır. Bu sayede fazla stok ve depolama masrafları azaltılmış olur. 
2. Değişen pazar koşullarına hızlı bir şekilde adapte olmayı ve bu süreçlere uygun şekilde zinciri bozmadan ilerlemeyi hedefleyen tedarik zinciri yönetimi, beklenmedik olaylar karşısında hazırlıklı olmayı sağlar.
3. Sürdürülebilir tedarik zinciri temellerini oluşturan tedarikçi ilişkileri, ürün kalitesini artırmak ve piyasadaki talebi karşılamak için oldukça önemlidir. Bu nedenle tedarik zinciri yönetimi hedeflerinden birisi de güvenilir tedarikçiler ile uzun vadeli işbirlikleri yapmaktır.
4. Tedarik zinciri yönetimi içinde ürün kalitesi en etkili faktörlerdendir. Ürün kalitesini etkileyebilecek hammaddeden lojistiğe kadar tüm süreçlerin kalite kontrol mekanizmaları denetlenerek en iyi sonuçları almak hedeflenmektedir.
5. Sürdürülebilirliği sağlayabilmek ve çevresel etkileri en aza indirebilmek için malzeme seçimi, enerji kullanımı ve ambalaj tasarımı denetlenmektedir.
6. Tedarik zinciri yönetimi sürecinde arge faaliyetleri de ön planda tutularak ürün geliştirme süreçleri hızlandırılır ve pazar içinde rekabette ön plana çıkmak hedeflenir.
7. Birden fazla tedarikçi kullanımı gibi stratejilerle risk yönetiminin en iyi şekilde yürütülmesi hedeflenir.
8. Üretim ve dağıtım süreçlerini belirli strandartlara oturtup optimize ederek daha düşük maliyetlere daha hızlı teslimat sağlanması hedeflenir.
9. Hammaddeden dağıtıma kadar olan tüm süreçler kontrol altında olacağı için daha doğru ürün fiyatlandırması yapılabilmektedir. Bu şekilde rakipler arasından sıyrılarak en çok tercih edilen ürünleri sunmak hedeflenmektedir.

Bu amaçların gerçekleştirilebilmesi için sürekli olarak süreçleri takip ve analiz etmek gerekmektedir. Tedarik zinciri yönetimi yapan her işletmenin özellikleri farklı olacağı için, geliştirilecek olan stratejiler farklılaşabilir. Ancak tedarik zinciri nasıl yapılır konusunu genel hatları ile anlatmak mümkündür.

Tedarik Zinciri Halkaları Nelerdir?

Tedarik zinciri 6 temel halkadan oluşur. Bunlar: 

Basit tedarik zinciri unsurları şeklinde nitelendirilen bu halkalar, her prosesin geliştiği alt birimler olarak görülmektedir. Maksimum verim elde edebilmek için her halkanın dikkatli bir şekilde yönetilmesi gerekir. 

Tedarik Zincirlerinde Kullanılan Kaynaklar Nelerdir?

Tedarik zinciri yönetimi sürecinde zincirde bozulmalar olmaması için çeşitli kaynakların birbiri ile uyum içinde kullanılması ve yönetilmesi gerekir. Zincirin bozulmadan işlemesi için gereken başlıca kaynaklardan bahsetmek mümkündür.

Tedarik zinciri kaynakları:

1. Tedarik zincirinin her alanında çalışan işçiler ve uzmanlar tedarik zincirinin en temel kaynağıdır.
2. Sistemin bozulmadan işleyebilmesi için bir miktar bütçe ve sermaye gereklidir. Bunun için mali kaynaklar da zincirin olmazsa olmazıdır.
3. Otomasyon yazılımları, envanter yönetimi sistemleri ve veri analitiği araçları gibi teknolojik kaynaklar; sistemin daha kolay işlemesini ve stabil kalmasını kolaylaştırır.
4. Tedarik zincirinde nihai amaç bir ürün ya da hizmeti son kullanıcıya ulaştırmak olduğu için malzemeler ve ürünler de zincirin en temel kaynaklarını oluşturur.
5. Ürünlerin ulaştırmasında kullanılan araçlar da zincirin lojistik alanındaki ana kaynaklardandır.
6. Tedarikçi seçimi, sürecin başarısını en çok etkileyen unsurlardan biridir. Bu sebeple tedarikçiler de ana kaynaklardan biridir.
7. Tedarik zinciri yönetiminde süreçleri izlemek, analiz etmek ve optimize etmek için veriler ve bilgi kaynakları gerekir. Bu sebeple veri ve bilgi de zincirin en önemli kaynakları olarak görülmektedir.
8. Tedarik zinciri sürdürülebilirliği için çevresel kaynaklar, yeşil tedarik zinciri uygulamaları ve sürdürülebilirlik stratejileri önem taşımaktadır.
9. Ürünlerin müşterilere ulaştırılabilmesi için bir dağıtım ağı oluşturulmaktadır. Dağıtım ağı içerisinde yer alan depolar, dağıtım merkezleri ve lojistik ağları; tedarik zincirinin bozulmadan devam edebilmesi için gerekli kaynaklardır.

Tedarik Zinciri Yönetimi Süreçleri Nelerdir?

Global Tedarik Zinciri Forumu (The Global Supply Chain Forum) üyeleri tarafından belirlenen 8 önemli tedarik zinciri süreci bulunmaktadır.

Müşteri İlişkileri Yönetimi Nasıl Yapılır?

Bu süreçte müşteri ilişkilerinin nasıl geliştirileceği ve sürdürülebilir ilişkilerin nasıl kurulacağı ele alınır. Süreci başlatmak için öncelikle hedef müşteri kitlesi belirlenmelidir. Hedef kitlenin belirlenmesi ile birlikte müşteri taleplerini en iyi şekilde karşılayabilecek planlar yapılır.

Planlama aşaması olarak da değerlendirilebilen bu süreçte; müşteri ve firma dinamikleri ele alınarak performans raporlamaları yapılmaktadır.

Tedarik Zinciri Yönetiminde Talep Nedir?

Müşterilerin ihtiyaçları doğrultusunda oluşan istekler talep olarak değerlendirilir. Tedarik zinciri yönetiminde üretim miktarını ve stok seviyelerini müşterilerin beklentilerini karşılayacak şekilde stok devir hızı doğrultusunda belirlemek, planlama aşamasında göz önünde bulundurulması gereken bir faktördür.

Bu süreçte aynı zamanda beklenmedik durumlar karşısında hazırlıklı olabilmek için de alternatif planlar geliştirilmelidir. Satış hacmi talep yönetimi sürecinde planlanacağı için şirketin karlılığını hesaplarken bu aşamada yapılan analizler dikkate alınır.

Tedarik Zinciri Yönetiminde Satın Alma Süreçleri Nelerdir?

Satın alma süreçleri, işletmelerin üretim için gereken hammadde ve hizmetleri temin etmek için izlediği adımlar şeklinde tanımlanabilir. Satın alma süreçlerinde tedarikçi seçimi ve tedarikçi ilişkileri yönetimi yer alır.

Tedarik zinciri yönetiminde satın alma süreçleri şu adımlardan oluşmaktadır:

1. Tedarikçi seçimi aşamasında potansiyel tedarikçiler; hammadde fiyatları, ulaştırma süreleri ve kalite standartları gibi kriterler doğrultusunda değerlendirilir. Değerlendirmeler sonucunda uygun bulunan tedarikçiler ile iletişime geçilir.
2. Potansiyel tedarikçiler ile iletişime geçildikten sonra analiz edilmiş olan talep miktarı doğrultusunda teklif alınır. Büyük firmalar bu aşamayı ihale süreci olarak tanımlamaktadır. Ödeme koşulları gibi sözleşme detayları göz önünde bulundurularak işletme için en uygun olabilecek tedarikçiler belirlenir.
3. Belirlenen tedarikçiler ile sözleşme yapılır. Bu aşamada iki tarafında hakları ve sorumlulukları tanımlanmış olur. 
4. Anlaşma doğrultusunda sipariş verilir ve satın alma işlemleri başlatılır. 
5. Tedarik edilen ürün ya da hizmetler şirketin kalite standartlarına göre kontrolden geçirilir, uygun olduğu tespit edildiğinde mal kabulü sağlanır.
6. Bu süreçler boyunca tedarikçinin performansı izlenir ve geri bildirim sağlanır. Gelecekte yapılacak olan işbirlikleri için performans değerlendirmesi yapmak önemli bir adımdır.

Ürün Geliştirme ve Ticarileşme Süreci Nasıl Olmalıdır?

Ürünleri hızla geliştirip etkin bir şekilde pazara sunmak, tedarik zinciri aşamalarında işletmenin başarılı olabilmesi için en önemli bileşendir. Bu süreçte pazara zamanında girmek kritik bir noktadır. Tedarik zinciri yönetiminde, ürün geliştirme ve ticarileşme sürecine müşteriler ve tedarikçiler de dahil edilir. Firmaların rekabet içinde ilerleme kaydedebilmeleri için doğru ürünleri geliştirerek bunu tedarik zinciri sayesinde en kısa sürede piyasaya sunmaları gerekmektedir. 

İmalat Akış Yönetimi Nedir?

İmalat akış yönetimi; üretim süreçlerinin ve malzeme akışının etkili bir şekilde planlanması, koordinasyonu ve yönetimidir. Bu yaklaşım sayesinde tedarik zinciri boyunca malzeme akışı optimize edilip üretim verimliliği artırılırken müşteri taleplerini karşılayacak şekilde stok seviyeleri düzenlenir. İmalat akış yönetimi süreci ile tedarik zincirinde işletmeler, akışı bozmayacak şekilde esneklik gösterebilirler. 

İmalat akış yönetimi süresince; üretim, lojistik ve diğer departmanlar atasında koordinasyon sağlanarak en iyi sonuçları elde etmek hedeflenir.

Sipariş İşleme Nasıl Yapılır?

Tedarik zincirinde müşterilerin isteklerini yerine getirebilmek için sipariş işleme süreci hızlı ve doğru yönetilmelidir. Bu süreci etkin bir şekilde yönetebilmek ve toplam teslim maliyetini azaltabilmek için tedarik zinciri optimize bir şekilde yönetilmelidir. Tedarik zincirinde sipariş işleme, imalat, lojistik ve pazarlama departmanları ile iç içe hareket etmelidir. 

Sipariş işleme süreci aşağıdaki adımlar ile gerçekleştirilir:

1. Farklı kanallar aracılığı ile siparişlerin alınması ve kaydedilmesi
2. Sipariş kontrolü ve doğrulama
3. Stok kontrolü ve ürün hazırlama
4. Faturalandırma ve ödeme işlemleri
5. Paketleme
6. Lojistik ve nakliye
7. Ürünlerin müşteriye teslim edilmesi ve bu süreçte gerekli müşteri hizmetleri desteğinin sunulması
8. Müşterilerden gelen geri bildirimlerin izlenmesi 

Müşteri Hizmet Yönetimi Nasıl Olmalı?

Piyasadaki rekabette başarılı olmak için atılabilecek adımlardan birisi de iyi müşteri hizmetleri sunabilmektir. Bunun için öncelikle, sunulan ürün ya da hizmetlerin tüm sürecine hakim olarak müşterilerden gelebilecek sorulara hazırlıklı olmak gerekir. Müşterilerden gelen geri bildirimlere hızlı bir şekilde cevap vermek kadar müşteriye özel çözümleri iyi bir iletişim ile sunmak da büyük önem taşır. 

Müşterilerin çeşitli platformlardan işletmeye ulaşabileceği kanallar oluşturulmalıdır. Oluşturulan tüm kanallardan elde edilecek geri bildirimler aynı özenle toplanmalı, değerlendirilmeli ve yanıtlanmalıdır. Bunların dışında her zaman yeni iyileştirmeler ile müşteri hizmetleri ileriye taşınabilir.  

Tedarik Zincirinde İade Yönetimi Nedir?

Ticarette ürün satışları yapıldıktan sonra müşteri memnuniyetsizliği, yanlış ürün teslim edilmesi, müşterinin ürünü yanlış sipariş etmesi ya da gönderilen ürünün kusurlu çıkması gibi problemlerle karşılaşmak mümkündür. Bu durumlarda iade süreçleri etkili bir şekilde yönetilerek tedarik zincirinde bozulma olması engellenir ve firmaların sürdürülebilir rekabet ortamında avantaj kazanması sağlanır. 

Tedarik zincirinde etkili bir şekilde iade yönetimi yapabilmek için:

1. İade politikaları net bir şekilde belirlenmelidir. 
2. İade talebi geldiğinde bu talebin kontrolü hızlı bir şekilde sağlanıp şirket politikalarına uygun olması durumunda hemen kabul edilmelidir. Müşterilerin alışveriş deneyimi için siparişlerin hızlı iletilmesi kadar iade taleplerinin hızlı onaylanması da önemlidir.
3. İade talebi alınan ürünler en kısa zamanda değerlendirilmeli ve tedarik zincirindeki ilgili departmanlar için gereken dokümantasyonlar hazırlanmalıdır. 
4. İadesi onaylanan ürünler için müşteriye para iadesi en kısa sürede gerçekleştirilmelidir.
5. İadenin kabulü sonrasında ürünlerin tekrar kullanılabilir olup olmadığı değerlendirilmeli,tamir edilmesi gereken bir ürün varsa onarım süreci başlatılmalı ve uygunluk sağlanırsa ürünler yeniden stoğa eklenmelidir. 
6. Ürünlerin neden iade edildiği analiz edilerek bu durumun tekrar yaşanmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.
7. İşletmenin karlılığını doğrudan etkileyen bu sürecin maliyetleri izlenip raporlanarak şirketin finansal durumunu hesaplamada göz önünde bulundurulmalıdır.

Tedarik Zinciri Maliyetleri Nelerdir?

Hammaddeden nihai ürünün müşteriye ulaştırılması, ulaşan ürünlerin iade olması durumunda kabul edilip tedarik zincirine yeniden kazandırılması ya da atık yönetimi altında değerlendirilmesi süreçleri boyunca birtakım maliyetler söz konusu olur. 

Tedarik zinciri maliyetleri şu aşamalarda oluşur:

1. Lojistik ve nakliye maliyetleri: Ürünlerin fiziksel tedarik ve fiziksel dağıtım evrelerinde yer alan lojistik işlemleri, gümrük vergileri ve dağıtım maliyetleri tedarik zincirinde karşımıza çıkan ilk maliyetlerdendir.
2. Üretim maliyetleri: Malzeme giderleri, üretim sücrecinde oluşan giderler ve işçilik maliyetleri, enerji ve ekipman kullanımı masrafları gibi maliyetler oluşmaktadır.
3. Depolama maliyetleri: Teslim alınan hammaddelerin depolanması ve ürünlerin stokta tutulabilmesi ve bu sürecin yönetilirken; depo kirası, sigorta maliyetleri ve depolanan ürünlerin soğuk zincir olmasına bağlı oluşabilecek ek masraflar ile karşılaşılabimektedir.
4. Geri dönüşüm ve atık yönetimi maliyetleri: Atıkların toplanması, işlenmesi ve bertaraf edilmesi bu kategorideki maliyetlerdendir.
5. Müşteri hizmet maliyetleri: Müşteriler ile iletişimde kalabilecek ve tam zamanlı olarak bunu yapması gerekecek personel istihdamı gerekebilir. Bu durumda müşteri hizmetleri maliyeti de oluşur.
6. Finansman ve ödeme maliyetleri: Tedarik zincirinde yer alan işletmelerin finansman maliyetleri, kredi maliyetleri ve ödeme işlemleri ile ilgili oluşabilecek maliyetler bu kategoride yer alır.

İşletmelerin karını hesaplarken brüt kar, cirodan tedarik zinciri maliyetlerinin çıkarılması ile elde edilir. 

Brüt Kar = Ciro – Tedarik Zinciri Maliyetleri

Bu süreçte giderlerin %85’i hammadde ve girdi masraflarından oluşurken %15’i lojistik, depolama ve diğer maliyetlerden oluşmaktadır.

Tedarik Zinciri Yönetimi Verimlilik Artırma Yolları Neler?

Tedarik zinciri yönetimi verimli bir şekilde yönetildiğinde:

• Envanter kullanımı ve bunun için oluşabilecek giderlerde %50 azalma
• Zamanında ürün teslim alma ve teslim etme oranlarında %40 artış
• Stok sayımı ve ürün kontrolü yapma süresinde %27 azalma
• Ürünlerin stokta bulunamama oranlarında ise 9 kat azalma görülmektedir.

Tedarik Zinciri Yönetiminde Verimliliği Artırmak İçin Ne Yapmak Gerekir?

1. Zincirin her halkası arasındaki iletişimin en kolay şekilde gerçekleşebileceği, zincirin bir ağ yapısında analiz edilip tekrar optimize edilmesi verimliliği artıracaktır.
2. Lojistik yönetiminde etkinliği ve verimliliği artırmak için Kurumsal Kaynakların Planlanması (ERP), Taşımacılık Yönetim Sistemi (TMS) ve Depo Yönetim Sistemi (WMS) konularında çalışmalar yapılmalıdır.
3. Maliyetleri düşürmeye yönelik depo tasarımı yapılmalıdır.
4. Tüm şirket çalışanlarının kalite güvence anlayışının gelişmesi için gerekli eğitimler verilmeli ve sürecin bozulmamasına her çalışan özen göstermelidir.
5. Ürünlerin kolay taşınabilmesi ve izlenebilirliğinin sağlanabilmesi için uygun paketleme ve etiketleme yapılmalıdır.
6. Üretimde oluşabilecek aksamaların önüne geçilmesi tedarik zincirinin sorunsuz yönetilmesi ve verimli olabilmesi için en önemli faktörlerden birisidir.
7. Siparişten teslimata kadar geçen süre minimuma ildirilmelidir. Bu sayede müşteri memnuniyeti ve tedarik zincirinin verimliliği artırılabilir.
8. Birden fazla duraklı olan nakliye işlemlerinde toplam maliyet, süre ve karbon ayak izini en aza indirecek bir rota oluşturulmalıdır.
9. Hatasız ürün maliyetleri belirlemek için süreç boyunca oluşan tüm giderlerin eksiksiz hesaplanarak son ürün maliyetini hesaplamak gerekmektedir.
10. Yeşil lojistik (Green logistics) yöntemleri ile çalışılarak çevre kirliliği ve kaynak kullanımı azaltılabilir. Örneğin elektrikli araçlar ile dağıtım yapılması çevreci bir yaklaşım olduğu kadar yakıt maliyetlerini de ciddi oranlarda azaltmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Bu yazımızda tedarik zinciri ne demek, tedarik zinciri yönetimi nedir ve tedarik zinciri yönetim süreçleri nelerdir tüm detayları ile ele aldık. Yazımızın sıkça sorulan sorular alanında ise sizlerin merak ettiği diğer soruları kısaca yanıtlayacağız.

Basit Tedarik Zinciri Nedir?

Basit tedarik zinciri, bir ürünün veya hizmetin üretiminden son tüketiciye ulaşmasına kadar olan temel aşamaları içeren bir iş sürecidir. Basit tedarik zinciri yönetimi; üretim, lojistik, envanter yönetimi ve dağıtım gibi süreçleri kapsar. Bu süreç içinde malzemelerin veya hizmetlerin kaynaklarından alınması, üretimi, depolanması, taşınması ve nihai müşteriye teslim edilmesi aşamalar gerçekleştirilmektedir.

Tedarik Zinciri Riskleri Nelerdir?

Tedarik zinciri birbiri ile bağlantılı halkalardan oluştuğu için zincirin herhangi bir halkasında meydana gelen bir aksilik tüm sistemi etkilemektedir. Tedarik zinciri halkalarında meydana gelme riski yüksek olan bazı olumsuz durumlar bulunmaktadır. Bu olumsuzluklar tedarik zinciri riskleri olarak değerlendirilebilir.

Tedarik zinciri riskleri:

1. Tek bir tedarikçiye bağımlılık.
2. Ürün ve hizmetlerin ulaştırılmasını engelleyebilecek deprem ve sel gibi doğal afetler.
3. Ulaşım kesintileri, taşıma grevleri, limanlar ve havaalanlarındaki operasyon sorunları gibi lojistik olumsuzlukları ile karşılaşmak mümkündür.
4. Döviz piyasası, enflasyon, faiz oranları gibi aktif değişebilen durumlar zincirin içindeki mali dengeyi bozabilmektedir.
5. Dönemsel hammadde kıtlıkları yaşanabilir. Bu durumda zincirde bozulmalar meydana gelir.
6. Piyasadaki talep belirsizlikleri, zincir içinde öngörüler ile oluşturulmuş stok miktarları için riskli olabilmektedir.
7. Uluslararası kurulan tedarik zinciri yönetimi için jeopolitik sorunlar da önem taşımaktadır.

Tedarik Zinciri Nerede Başlar Nerede Biter?

Tedarik zinciri, bir ürün ya da hizmetin oluşturulabilmesi için gerekli ürünlerin tedarik edilebileceği satıcıların belirlenmesi ile başlar. Ürünün üretilmesinden ulaştırılmasına kadar tüm süreçleri kapsayan tedarik zinciri, nihai ürünün kullanıcıya ulaşması ile sona erer. Her firmanın kendi sistemine özel olarak gelişen tedarik zincirinin başlangıcı ve içerdiği aşamalar her firma için farklı olabilmektedir.